Belge

Osmanlı ve Sardinya Arasında İmzalanan İlk Antlaşma

1823 İstanbul Antlaşması

1861 yılında İtalya Krallığı’na dönüşecek olan Sardinya Krallığı ile Osmanlı Devleti arasındaki ilk resmi antlaşma 26 Ekim 1823 tarihinde İstanbul’da imzalanmıştır. Bu tarihe kadar aralarında herhangi bir resmi ilişki bulunmayan Osmanlı ile Sardinya arasındaki diplomatik ilişkiler 1823 İstanbul Antlaşması ile başlamıştır.
 
1823 yılına kadar Napoli ve Toscano gibi İtalya’daki bazı devletlerle Osmanlı arasında diplomatik ilişkiler zaten kurulmuş durumdaydı. Bu devletler Osmanlı ile imzalamış oldukları antlaşmalar çerçevesinde ticaret yapıyor ve İstanbul’da elçi bulunduruyorlardı. Ancak Sardinya Krallığı’nın Osmanlı Devleti ile imzaladığı herhangi bir antlaşma yoktu ve Sardiya’nın İstanbul’da bir temsilciliği de bulunmuyordu. Karadeniz ve Akdeniz arasında dolaşan Sardinya ticaret gemileri ise Osmanlı ile antlaşması olan diğer devletlerin bayrağını taşıyarak Osmanlı sularına ve limanlarına girebiliyorlardı.
 
İki devlet arasında diplomatik ilişkilerin başlaması ve antlaşma imzalanması, o yıllarda yaşanan bir mecburiyet sonucu gerçekleşmiştir. 1821 yılında Mora Yarımadası’nda başlayan Yunan isyanı üzerine Osmanlı Devleti, İstanbul ve Çanakkale boğazlarını tüm yabancı gemilere kapattı. Bir süre sonra Boğazlar İngiltere, Fransa ve Rusya gibi bazı Avrupa devletlerinin ticaret gemilerine açıldıysa da aralarında Sardinya Krallığı’nın da bulunduğu çok sayıda ülke için geçiş yasağı devam etti. Ayrıca Osmanlı ile antlaşması olmayan devletlerin başka devletlerin bayrağı altında ticaret yapmasına da izin verilmedi.
 
Bu durumdan dolayı Osmanlı sularındaki ticaret faaliyetleri tamamen aksayan Sardinya Krallığı, Osmanlı Devleti ile bir antlaşma imzalayabilmek için İngiltere’nin aracılığına başvurdu. İstanbul’daki İngiltere elçisi Lord Strangford’un girişimiyle 1822 yılının sonlarında başlayan görüşmeler bir yıl içerisinde bir antlaşma ile sonuçlandı.
 
blankblank
 
26 Ekim 1823 tarihinde Sardinya Kralı Carlo Felice ve Osmanlı Padişahı II. Mahmud adına İstanbul’da imzalanan 15 maddelik bu antlaşma, esas itibarıyla bir ticaret antlaşmasıdır. Antlaşma maddelerinin çoğu karşılıklı ticaret ve gümrük esasları üzerinedir. Ancak antlaşma, iki devletin karşılıklı olarak elçi atamasını da kayıt altına almıştır. Bu antlaşma kapsamında 1825 yılında Angelo Vincenzo Gropallo, Sardinya Krallığı’nın ilk İstanbul elçisi olarak atanmıştır.
 
Aşağıda, Osmanlı Devleti ile Sardinya Krallığı arasında imzalanan ve iki devlet arasındaki diplomatik ilişkileri resmen başlatan 15 maddelik 1823 İstanbul Antlaşması ile ilgili iki belge paylaşılmıştır. Belgeler 1823 yılına ait olup orijinalleri Osmanlı Arşivi’nde bulunmaktadır.
 
blank
Osmanlı İmparatorluğu ile Sardinya Krallığı arasında İngiltere’nin arabuluculuğu ile imzalanan antlaşmanın maddeleri. (toplam 15 madde)
(26 Ekim 1823)
 
blank
Sardinya Kralı Carlo Felice’nin müzakereler için görevlendirdiği İstanbul’daki İngiltere elçisi Lord Strangford ile Reisülküttab Mehmed Sadık, Tophane Nazırı Mehmed Seyda ve sabık Rumeli Kazaskeri Mehmed Arif arasında yapılan görüşmeler sonucunda hazırlanan 15 maddelik ticaret antlaşmasının Osmanlı Padişahı II. Mahmud tarafından tasdik edilmiş suretinin defter kaydı.
(26 Ekim 1823)
 
Başa dön tuşu